‘Dag Bram Zoon! weer met hartelijke dank voor uw notities! ik lees ze altijd met veel plezier, een soort rustpuntje in deze tijd van mediagekte en misinformatie. de vakantie voor de deur, open haardje, lezen, genieten! ik stuur ze ook door naar m’n zoon, we houden er van om over dit soort dingen te discussieren. ik wens u goede dagen en een voorspoedig 2014!’

‘met Lucretius mag u mij wel lastig vallen’

‘heel veel dank voor de toegezonden overdenkingen – ook ik ben enorm geboeid door Epicurus.Fijn om weer van je gehoord te hebben; ik ben van plan binnenkort de DRN ( in de vertaling ) door te gaan nemen.’

‘Dank voor de toezending van uw essays. Mooi, dat u dit gedachtegoed op persoonlijke wijze verwerkt en uitgewerkt heeft. U zet daarbij ook allerlei overwegingen in die in Lucretius niet terug te vinden zijn. Bepaalde aspecten, vooral psychologische en sociologische, van de zoektocht naar het goede en gelukkige leven kwamen in de oudheid natuurlijk niet aan de orde omdat die terreinen nog niet zoals nu verkend waren. Maar wie zich aangetrokken voelt tot het epicurisme in zijn/haar eigen leven kan niet om moderne verworven inzichten heen. Een goed idee om uw eigen houding op deze manier te bepalen. Ik ben het  eens met uw conclusie dat ataraxia/onverstoorbaarheid een zeldzaam goed zal blijven.’

Ik kreeg vanmorgen een boeiende vraag aangereikt. Hoe kan iets dat onuitsprekelijke is, toch richtsnoer voor je handelen zijn? Dit heb ik geantwoord:

Als God tot het domein van het onuitsprekelijke behoort, iets dat ik meen of geloof, dan is het inderdaad de vraag hoe dat onuitsprekelijke een richtsnoer voor je handelen kan zijn. Er is een verschil tussen goed en kwaad, zondermeer, maar de grens bepaling is een louter persoonlijke geen collectieve aangelegenheid. Omdat je in het laatste geval weer vervalt in het ‘onuitsprekelijke’ naar je hand te willen zetten, met alle gevolgen van dien. Dat laat onverlet dat we in maatschappelijk opzicht wel grenzen trekken en daar naar horen te handelen. Jou en mijn bidden kan dan worden gezien als dat het goede mag plaats vinden, steeds maar weer manifest wordt. Dat is een mogelijke grond waar zoiets als innerlijke onverstoorbaarheid op kan groeien, zich kan ontwikkelen. Zo ziet mijn denken erop dit moment op hoofdlijnen uit.

Ik denk dat je gelijk hebt: de meeste mensen zijn minder redelijk dan de epicuristen veronderstellen. Daarom is hun levensideaal zo moeilijk te verwezenlijken, ook voor epicuristen die steeds weer met hun eigen hartstochten en die van anderen worden geconfronteerd, terwijl ze hun leven het liefst zo eenvoudig mogelijk houden, wat vreemd genoeg maar niet lukken wil. Ik weet niet of het ideaal van onverstoorbaarheid ook een ideaal van alleen staan is:  onvoorstoorbaarheid zou ook de onderlinge relaties tussen mensen kunnen verbeteren en vriendschap mogelijk kunnen maken.

Een bijna onafgebroken stroom van verwondering en verbazing weet Titus Lucretius Carus bij de lezer op te roepen. Met zijn De natuur van de dingen zet deze Romeinse filosoof en dichter de leer van Epicurus uiteen. In dit beroemde leerdicht ruimt Lucretius een belangrijke plaats in voor de innerlijke onverstoorbaarheid (ataraxia). Maar het bereiken van dit begerenswaardige goed is geen eenvoudige opgave. Een minder hoogdravende variant is het alledaagse alleenstaan. In een tweetal notities ga ik na waar we mee te maken krijgen als we daarop – willen en/of moeten – inzetten.

 Tolk en schildknaap

Ga voor dit essay naar ‘de illusie van de zelfbepaling.’

Deze notitie gaat over de aard en strekking van De natuur van de dingen en Lucretius’ verkettering. Het is een discussiebijdrage over het verheven ideaal van de innerlijke onverstoorbaarheid.

 Alleen – vrij – staan

Ga voor dit essay naar ‘de illusie van de zelfbepaling.’

Hier gaat het over de inzet en de opgave bij het alleenstaan. Het vertwijfelings-, het hechtings- en het mystieke perspectief komen onder meer aan de orde. En welke betekenis kan het onuitspreekbare voor de (aankomende) zelfstandige van geest hebben?

Beide notities vormen één geheel en kunnen ook afzonderlijk worden gelezen.

 Veel leesplezier en prettige feestdagen!

Lucretius:

© Bram Zoon 2013

Voortmodderen of uit elkaar gaan zo worden nog al eens de keuzen door hardnekkig ruziënde echtparen of stellen voorgesteld. Het grote bezwaar van dergelijke stelligheden is dat er ook veel goeds verloren kan gaan.

Een geheel andere wijze van benaderen vinden we in De natuur van de dingen van Titus Lucretius Carus. Bij hem neemt de innerlijke onverstoorbaarheid een belangrijke plaats in. Het mooie en aantrekkelijke van deze gelijkmoedigheid is dat nogal wat stormen aan je voorbijgaan, zonder dat je nu meteen ongevoeliger of onkwetsbaarder wordt. Je bent niet meer zo van slag als jij en je partner elkaar weer eens in de haren zijn gevlogen. Het hoge, scherpe en verongelijkte toontje verdwijnt naar de achtergrond er komt weer wat ruimte voor plezier en geluk. Wie zou zoiets fraais niet willen nastreven of bereiken met zijn/haar partner?

Maar het bereiken van die innerlijke onverstoorbaarheid is geen eenvoudige opgave, het is zelfs de vraag of het wel een haalbare kaart is. Een minder hoogdravende variant is alleenstaan. In een tweetal notities zal ik – binnen afzienbare tijd – nagaan waar we mee te maken krijgen als we daarop – willen of moeten – inzetten. Ga voor beide notities naar ‘de illusie van de zelfbepaling’.

© Bram Zoon 2013